Glossarju
Dan il-glossarju multilingwi jipprovdi definizzjonijiet faċli biex jinftiehmu għat-termini xjentifiċi ewlenin użati fuq dan is-sit web fid-dominju tal-valutazzjoni tar-riskju. It-termini u d-definizzjonijiet tagħhom huma referenzjati fil-prodotti ta’ komunikazzjoni tagħna bħala noti pop-up biex jispjegaw kunċetti lill-pubbliku mingħajr ebda għarfien speċjalizzat.
L-ortografija bl-Ingliż Standard tintuża dejjem. L-akronimi huma miktuba b’ittra kbira. It-termini huma ppreżentati b’ittra żgħira. L-entrati għandhom jiġu tradotti fl-24 lingwa uffiċjali kollha tal-UE.
Il-glossarju huwa dokument ħaj soġġett għal aġġornamenti regolari. It-termini rilevanti neqsin jistgħu jiġu ssuġġeriti bl-użu tal-formola online Saqsi Mistoqsija.
Dikjarazzjoni ta’ ċaħda ta’ responsabbiltà: Id-definizzjonijiet fil-glossarju huma maħsuba biss biex jgħinu lill-utenti ta’ dan is-sit web jifhmu t-terminoloġija xjentifika. Id-definizzjonijiet jistgħu jvarjaw minn dawk mogħtija fil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea u fil-Ġurnal tal-EFSA.
M
Komponent tal-ikel li fih il-kaloriji (eż. xaħam, proteina, karboidrat) li huwa meħtieġ fi kwantitajiet sinifikanti għat-tkabbir, l-iżvilupp u ż-żamma normali tas-saħħa.
Marda kkawżata minn ikel jew xorb li jkunu ġew kontaminati minn tossini jew mikrobi li jagħmlu l-ħsara (eż. batterji, viruses).
Marda żoonotika jew żoonożi hija marda kkawżata minn mikrobi li jinfirxu bejn l-annimali u n-nies.
Għodda użata fil-valutazzjoni tar-riskji biex jiġi esplorat it-tħassib dwar is-sigurtà li jirriżulta mill-preżenza ta’ sustanza potenzjalment tossika fl-ikel jew fl-għalf tal-annimali
Id-differenza bejn it-teħid attwali ta’ sustanza minn popolazzjoni partikolari u d-doża stmata ta’ kuljum tul il-ħajja li l-esperti jqisu li hija sigura.
Kwalunkwe materjal, tipikament imballaġġ jew tagħmir tal-kċina, imfassal biex jiġi f’kuntatt ma’ oġġetti tal-ikel.
Valur stabbilit għall-makronutrijenti li jipproduċu l-enerġija. Dan huwa espress bħala l-proporzjon (%) tal-enerġija derivata minn dak il-makronutrijent. L-RIs jirrappreżentaw meded ta’ konsum li huma adegwati għaż-żamma tas-saħħa. Komponent tal-ikel li fih il-kaloriji (eż. xaħam, proteina, karboidrat) li huwa meħtieġ fi kwantitajiet sinifikanti għat-tkabbir, l-iżvilupp u l-manutenzjoni normali tas-saħħa.
Il-proċess li permezz tiegħu sustanza tipproduċi effett fuq organiżmu ħaj.
Is-sekwenza speċifika tal-avvenimenti li jispjegaw kif sustanza tikkawża effett tossiku.
Metodu statistiku li jippermetti li r-riżultati ta’ studji simili jinġabru flimkien sabiex tiġi ddeterminata kwalunkwe xejra sinifikanti.
Sustanza ffurmata bħala konsegwenza tal-metaboliżmu f’organiżmu.
Is-somma totali tal-proċessi fiżiċi u kimiċi li jseħħu fl-organiżmi ħajjin.
L-istudju tal-istat metaboliku ta’ organiżmu permezz tal-analiżi sistematika tal-metaboliti tiegħu fiċ-ċelloli jew fil-fluwidi bijoloġiċi (eż. demm, urina).
Metodu li jista’ jintuża fir-riċerka biex jissostitwixxi l-ittestjar tradizzjonali tal-annimali b’metodi jew sostituzzjoni mhux invażivi. Ara wkoll sostituzzjoni, tnaqqis u rfinar (it-tliet R).
Metodu tal-ewwel pass biex tiġi stabbilita l-preżenza ta’ sustanza f’popolazzjoni għall-finijiet ta’ stima tar-riskju. It-teħid tal-ikel huwa kkombinat ma’ konċentrazzjoni kimika probabbli biex tinħoloq stima tal-esponiment kimiku.
Tossina prodotta minn ċerti speċi ta’ moffa li huma perikolużi għall-bnedmin u għall-annimali.
Nutrijent meħtieġ mill-ġisem f’ammonti żgħar għat-tkabbir, l-iżvilupp u l-manutenzjoni normali tas-saħħa; pereżempju, vitamini u minerali.
Element inorganiku li jseħħ b’mod naturali (eż. kalċju, ħadid) li huwa meħtieġ fid-dieta għat-tkabbir, l-iżvilupp u s-saħħa normali.
Modi standardizzati ta’ valutazzjoni tal-benesseri tal-annimali bbażati fuq ir-risponsi tal-annimali.
Sekwenza ta’ avvenimenti, identifikata mir-riċerka, li tispjega effett osservat.
Il-marġni ta’ esponiment (MOE) huwa għodda użata fil-valutazzjoni tar-riskju biex jiġi esplorat it-tħassib dwar is-sikurezza li jirriżulta mill-preżenza ta’ sustanza potenzjalment tossika fl-ikel jew fl-għalf tal-annimali.
L-ammont massimu ta’ residwu tal-pestiċidi permess fl-ikel jew fl-għalf tal-annimali, espress bħala milligrammi għal kull kilogramma.
Metodu li jinvolvi l-annimali jew iċ-ċelloli tal-annimali li jittestja kif sustanza jew dieta tista’ tikkawża mard fil-bnedmin.
Teknika li tinduċi mutazzjoni(jiet) speċifiċi f’postijiet fil-mira tal-ġenoma mingħajr ma jiddaħħal materjal ġenetiku ġdid.
Il-kapaċità li jiġu kkawżati bidliet permanenti, tipikament negattivi, f’organiżmu u fi kwalunkwe wild billi tbiddel l-istruttura tad-DNA tiegħu.
Bidla permanenti, tipikament negattiva, fil-materjal ġenetiku f’ċellola li, fil-biċċa l-kbira tal-każijiet, tista’ tiġi mgħoddija lil kwalunkwe wild.