Forbhianna
An féidir le piollaire in aghaidh an lae an dochtúir a choinneáil ar shiúl?
D’fhéadfadh glacadh vitimíní agus mianraí a bheith mar chuid de do ghnáthamh laethúil ar maidin, agus tá go leor forbhianna ar fáil ar an margadh. Ach cén fáth a n-úsaidtear iad agus cé ba chóir iad a ghlacadh?
Tá comhábhair amhail vitimíní, mianraí, aimínaigéid, einsímí, agus eastóscáin luibhe i bhforbhianna nó i bhforlíonta cothaithe, a ghlactar mar tháibléid, capsúil, púdar agus leachtanna. Is féidir iad a cheannach thar an gcuntar i gcógaslanna, in ollmhargaí, i siopaí speisialaithe agus ar an idirlíon. I measc roinnt forbhianna coitianta tá vitimín D, eiceanáise, ola éisc, agus cailciam.
Tá luibheanna agus ullmhóidí a dhéantar as plandaí, algaí, fungais nó léicin ar fáil go forleathan san AE i bhfoirm forbhianna freisin. Mar shampla, ginsing, ginceo, gairleog, agus luibh Eoin Baiste.
Mar sin, cén fáth a nglacaimid forbhianna? I gcás roinnt forbhianna, cuirtear cothaithigh agus vitimíní leo nach féidir a chaitheamh go leor sa mheán-aiste bia. D’fhéadfadh Ballstáit eile rannchuidiú leis an tosca riosca do ghalar a laghdú. Is féidir iad a úsáid chun sláinte ghinearálta a chothabháil, chun tacú le feidhmíocht mheabhrach agus le feidhmíocht a bhaineann le spórt, nó chun tacaíocht a chur ar fáil don chóras imdhíonachta. Ach ní táirgí íocshláinte iad forbhianna, agus níl a n-úsáid beartaithe chun galar a chóireáil nó a chosc. San AE, rialaítear forbhianna mar bhianna.
Tá forbhianna ar fáil i raon dáileog, agus i dteaglamaí éagsúla. Agus d’fhéadfadh grúpaí áirithe den daonra atá i mbaol níos mó easpaí cothaitheach áirithe tairbhe a bhaint as forbhianna, amhail mná atá torrach nó a d’fhéadfadh éirí torrach, naíonáin, daoine nach nochtar don ghrian go leordhóthanach, nó veigeáin, mar shampla.
Níor cheart breathnú ar fhorbhianna mar mhalairt ar aiste bia shláintiúil chothrom. Go deimhin, ní bhíonn forbhianna de dhíth ar an gcuid is mó de dhaoine toisc go dtugann a n-aistí bia na cothaithigh go léir atá de dhíth orthu, seachas vitimín D má tá do nochtadh don ghrian teoranta. Níl ach méid áirithe de gach cothaitheach ag teastáil chun go bhfeidhmeoidh ár gcorp, agus ní gá go mbeadh méideanna níos airde níos fearr. Go deimhin, i ndáileoga arda, d’fhéadfadh éifeachtaí díobhálacha a bheith ag roinnt substaintí agus d’fhéadfadh siad a bheith díobhálach fiú.
Tá an margadh le haghaidh forbhianna á reáchtáil ag tíortha an AE go náisiúnta. Nuair a bhíonn imní orthu faoi aon cheann acu, iarrtar orainn measúnú sábháilteachta a dhéanamh.
Ariane Titz, eolaí cothaithe ag EFSA.
Cé go bhfuil stair fhada úsáide ag go leor forbhianna san Eoraip, tá roinnt ábhar imní ann maidir le sábháilteacht agus cáilíocht roinnt díobh. Áirítear orthu sin an riosca maidir le héilliú ceimiceach nó micribhitheolaíoch agus an gá lena áirithiú go bhfuil tiúchain na n-oibreán bithghníomhach laistigh de theorainneacha sábháilte.
Tugann EFSA tuairimí eolaíocha maidir le sábháilteacht substainte má tá sé beartaithe í a úsáid i bhforbhia agus mura bhfuil stair úsáide sábháilte ag an tSubstaint san AE roimh 1997 nó má iarrann Ballstát meastóireacht.
